ΚΛΗΔΟΝΑΣ

«Ανοίγουμε τον κλήδονα να βγούν τα κλειδωμένα
να βγούν τα καλορίζικα τα καλοτυχισμένα»
«Όμορφη παγκαλόμορφη με δαχτυλίδι μέση
θα πάρεις εσύ για ταίρι σου, εκείνον που σ' αρέσει»
«Της πρώτης της καλύτερης καλά θα πάνε ούλα
θαρθεί γαμπρός γυρεύοντας λεβέντης με σακούλα»

Ο Κλήδονας σήμερα

Ο Σύλλογος μας πιστός στην μικρασιατική παράδοση, κάθε Ιούνιο, πραγματοποιεί την κορωνίδα των εκδηλώσεων του, τον Κλήδονα! Μια εκδήλωση σημείο αναφοράς για την περιοχή μας.

Πλήθος χορευτικών από πολιτιστικούς συλλόγους της περιοχής μας, αφού λάβουν μέρος στην πατινάδα που λαμβάνει χώρα στους δρόμους του Ευόσμου, καταλήγουν στο κυρίως σημείο των εκδηλώσεων, όπου έχουν ανάψει φωτιές, πάνω από τις οποίες πηδούν για να ξορκίσουν κάθε κακό. Έπειτα, τα χορευτικά παρουσιάζουν χορούς από όλες τις γωνιές της Ελλάδας και στο τέλος ακολουθεί γλέντι. Τι είναι όμως ο Κλήδονας;

Ο Κλήδονας παλιά

Του Αι Γιαννού η λαογραφία μας μάς θυμίζει τον Κλήδονα. Αυτό το πανάρχαιο έθιμο, που ήταν μια παιγνιώδης μαντεία . Άλλωστε, σε όλους τους ανθρώπους είναι κοινή η επιθυμία να ξέρουν τι μπορεί να τους συμβεί στο μέλλον. Ο Κλήδονας προέρχεται από την Ιωνική λέξη Κλήδων που σημαίνει ένα είδος μαντικής, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου. Μετά τη δύση του ηλίου τα κορίτσια γέμιζαν ένα δοχείο με νερό - το λεγόμενο αμίλητο νερό - μέσα στο οποίο κάθε κοπέλα έριχνε κάποιο δικό της αντικείμενο(δαχτυλίδι, σταυρό, χτένα, σκουλαρίκι, κουμπί κ. ά.) που ονομάζονταν" Ριζικάρικο". Σκεπάζανε το δοχείο μ' ένα ύφασμα και το αφήνανε όλη νύχτα έξω στη δροσιά. Οταν το σκέπαζαν έλεγαν "Κλειδώνουμε τον Κλήδονα στου Αϊ - Γιαννιού τη χάρη κι όποια έχει το καλό να δώσει και να πάρει". Την άλλη μέρα το βραδάκι ανοίγανε τον Κλήδονα με τον ακόλουθο στίχο: "Ανοίγουμε τον Κλήδονα στου Αϊ - Γιαννιού τη χάρη κι από 'χει ριζικό καλό σήμερα να το πάρει". Υστερα η αρχιμαστόρισσα, η πιο φωνακλού και κακαβρακάτη σήκωνε τις φούστες ψηλά να φαίνονται τα φραντζολάτα κατάλευκα μπούτια, έβγαζε ένα ένα τ' αντικείμενο, λέγοντας κάποιο δίστιχο που αντιστοιχούσε σ' αυτήν που το είχε.

Την ίδια βραδιά γινότανε στις γειτονιές, τα σοκάκια, τις αλάνες και τις μικροπλατείες το μεγάλο πανηγύρι. Μεγάλοι και μικροί τρέχανε από νωρίς να μαζέψουν κουρελαρία για κάψιμο, παλιοσανίδες, άχυρα, καφάσια και καλάθια, παλιοστρώματα κ.ά. κι απάνω απάνω στη φωτιά οι ξεραμένοι Μάηδες. Συναγωνίζονταν μάλιστα για το ποια γειτονιά θα παρουσιάσει την καλύτερη και μεγαλύτερη φωτιά. Λαμπάδιαζε ο ντουνιάς κι άρχιζε το γλέντι. Καιγότανε και φάνταζε ο τόπος. Πηδούσαν οι μεγάλοι τρεις φορές και χίλιες οι πιτσιρικάδες κι όταν διασταυρωνόντανε λέγανε κι από μια ευχή. Οι φωτιές του Αϊ-Γιαννιού και το πήδημα της φωτιάς είναι από μια άποψη λείψανα των Διονυσιακών Μυστηρίων, κατά τα οποία οι Βακχίδες, στεφανωμένες με κισσούς, κρατούσαν ξύλινα ομοιώματα του Διόνυσου και χόρευαν και πηδούσαν πάνω απ' τη φωτιά. Η χριστιανική παράδοση λέει πως ο Αγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής που ζούσε στην έρημο, έκαιγε την εποχή αυτή τ' άγρια χορτάρια στα έλη, για να μην πηγαίνουν τα ζουζούνια και τα κουνούπια και γεννούν τ' αυγά τους. Οι φωτιές κατά τόπους ονομάζονται αναφωτάριες, λαμπράτσες, φουνταριές και μπουμπούνες. Πρώτα τις πηδούν φυσικά οι πιο τολμηροί μέχρι να κατακαθίσει η φλόγα και ακολουθούν οι υπόλοιποι. Κάποιοι κρατούν μια πέτρα και την ώρα που πηδούν πάνω από τη φωτιά, την πετούν πίσω, πάνω από το κεφάλι τους λέγοντας: «ας φύγουν όλα τα κακά» ή «σίδερο η μέση μου, πέτρα το κεφάλι μου». Πηδούσαν τη φωτιά τρεις φορές, μια που ο αριθμός τρία είναι συμβολικός και άμεσα συνδεδεμένος με την παράδοση και τη θρησκεία μας.
Ο λαός μας σήμερα πιστεύει πως ο Αϊ - Γιάννης φέρνει τύχες. Ο άγιος που φανερώνει το ριζικό του ανθρώπου και για αυτό τον είπαν Ριζικάρη και Κλήδονα.